Δίαιτα Ντουκάν

Γιατί είναι τόσο δημοφιλής η δίαιτα Ντουκάν και ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της;

Πόσο εύκολη είναι η εφαρμογή της στην καθημερινή πράξη και φυσικά πόσο ωφέλιμη ή επιβλαβής αντίστοιχα είναι για την υγεία μας;

Πώς ξεκίνησε η Δίαιτα Ντουκαν

Ένας πρώην Νευρολόγος, ο Pierre Dukan, δημιούργησε την δίαιτα Ντουκάν το 1970, εμπνευσμένος από ένα παχύσαρκο ασθενή του.

Ο ασθενής αυτός ήταν αποφασισμένος να σταματήσει να τρώει οποιαδήποτε τροφή με σκοπό να χάσει βάρος, αρκεί αυτή να μην αφορούσε το κρέας, το οποίο προφανώς και αγαπούσε πολύ.

Την ίδια μέθοδο, ο πρώην νευρολόγος, εφάρμοσε ωστόσο και σε άλλους ασθενείς του. Ορμώμενος από τα αποτελέσματά τους, δημοσίευσε τη «Δίαιτα Ντουκάν», το 2000. Το βιβλίο κυκλοφόρησε σε 32 χώρες κι έγινε best seller.

Η θεωρία της Δίαιτας Ντουκάν

Η Δίαιτα Ντουκάν είναι μια πρωτεϊνική δίαιτα στο σύνολό της. Δεν έχει κανέναν περιορισμό στην κατανάλωση αυτής της ομάδας τροφίμων και αποτελείται από 4 φάσεις:

Φάση Επίθεσης

Η Φάση Επίθεσης στη Δίαιτα Ντουκάν βασίζεται κυρίως σε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες καθώς και σε μερικά πρόσθετα που παρέχουν ελάχιστες θερμίδες.

Πιο αναλυτικά, ακολουθεί η λίστα με τις επιλογές τροφίμων σε αυτή τη φάση:

• Άπαχο Κρέας: μοσχαρίσιο φιλέτο, φιλέτο μινιόν, βουβάλι, εξαιρετικά άπαχο ζαμπόν, εξαιρετικά άπαχο αγνό μοσχαρίσιο hot-dog, άπαχη χοιρινή μπριζόλα, άπαχες φέτες μοσχαρίσιο κρέας, φιλέτο χοιρινό, μπέικον με μειωμένα λιπαρά, μπέικον σόγιας, μπριζόλα: πλευρά και κόντρα φιλέτο, μοσχαρίσια παϊδάκια και σκαλοπίνια, ελάφι
• Πουλερικά: κοτόπουλο, συκώτι κοτόπουλου, κότα Κορνουάλης, γαλοπούλα χωρίς λιπαρά, λουκάνικα κοτόπουλου, φέτες ντελικατέσεν με χαμηλά λιπαρά από κοτόπουλο ή γαλοπούλα, μπριζόλα στρουθοκαμήλου, αγριόπαπια
• Ψάρι: αρκτοσαλβελίνος (αρκτικός καρβός), γατόψαρο, μπακαλιάρος, πλατύψαρο, σφυρίδα, εγκλεφίνος, ιππόγλωσσος και καπνιστός ιππόγλωσσος, ρέγγα, σκουμπρί, κυνηγός ή δελφινόψαρο, λόφιος, κόκκινο λυθρίνι, σολομός ή σολομός καπνιστός, σαρδέλες φρέσκιες ή σε κονσέρβα με νερό, λαβράκι, καρχαρίας, σουρίμι, γλώσσα, ξιφίας, τιλάπια, πέστροφα, τόνος φρέσκος ή σε κονσέρβα
• Οστρακόδερμα: μύδια, καβούρι, καραβίδες, αστακός, χταπόδι, στρείδια, χτένια, καλαμάρια, γαρίδες
• Χορτοφαγικές Πρωτεΐνες: σεϊτάν, τέμπε, τόφου, τροφές με σόγια και μπιφτέκια λαχανικών
• Γαλακτοκομικά προϊόντα χωρίς λιπαρά: τυρί Cottage, τυρί κρέμα, γάλα, γιαούρτι, ρικότα, κρέμα γάλακτος (όλα χωρίς λιπαρά)
• Αυγά: κοτόπουλου, ορτυκιού, πάπιας
• Ζελατίνη χωρίς ζάχαρη
• 1 κουταλιά της σούπας Goji Berries/Ημέρα
• μικρές ποσότητες χυμού λεμονιού και πίκλας
• Σιρατάκι (πρόκειται για ημιδιαφανείς, ζελατινώδεις παραδοσιακές ιαπωνικές «χυλοπίτες» φτιαγμένες από Κονγιάκ, μια ρίζα χορταστική και πλούσια σε φυτικές ίνες, η οποία διεγείρει την εντερική διέλευση και ουσιαστικά δεν έχει θερμίδες)
• 1,5 γραμμάριο πίτουρου βρώμης/ημέρα
• 1 κουταλιά του γλυκού λάδι/ημέρα (για τη λαδόκολλα)
• 1,5 λίτρο νερό/ημέρα

Φάση Κρουαζιέρα

Η Φάση Κρουαζιέρα στην δίαιτα Ντουκάν εναλλάσσεται μεταξύ δύο ημερών, κάτι που σημαίνει ότι την 1^η μέρα τα άτομα που κάνουν τη δίαιτα περιορίζονται μόνο στις επιλογές τροφίμων της Φάσης Επίθεσης ενώ τη 2^η μέρα μπορούν να καταναλώνουν επιπλέον και τα κάτωθι λαχανικά:

• Αγκινάρα, σπαράγγια, φύτρα φασολιών, μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών, λάχανο, κουνουπίδι, σέλινο, αγγούρι, μελιτζάνα, αντίδι, μάραθος, πράσινα φασόλια, κάλε, μαρούλι, ρόκα, ραντίτσιο, μανιτάρια, μπάμιες, κρεμμύδια, κρεμμυδάκια μικρά (εσαλότ), πιπεριές, κολοκύθα, ραπανάκια, μακαρόνια κολοκυθιού, σπανάκι, γογγύλια, νεροκάρδαμο, κολοκυθάκια, 1 μερίδα καρότο ή παντζάρι

ενώ συστήνονται ακόμη:

• 2 κουταλιές της σούπας πίτουρο βρώμης καθημερινά
• 1 κουταλιά του γλυκού λάδι σε dressing για τη σαλάτα ή για το ψήσιμο κρέατος στη λαδόκολλα

Φάση Εδραίωσης

Η Φάση Εδραίωσης στην δίαιτα Ντουκάν χαρακτηρίζεται από την ενθάρρυνση των ατόμων να συνδυάζουν τρόφιμα τόσο από τη φάση της επίθεσης όσο και από τη φάση της κρουαζιέρας ενώ μπορούν να προστεθούν και τα εξής ακόλουθα:

• Φρούτα: 1 μερίδα φρούτου/ημέρα (στο α’ μισό της φάσης) και 2 μερίδες φρούτου/ημέρα (στο β’ μισό της φάσης)

Τα φρούτα που συστήνονται είναι τα εξής: λεμόνι, φράουλα, βατόμουρο (1 φλιτζάνι/ 100 γραμμάρια), γκρέιπφρουιτ, πεπόνι (1 φλιτζάνι/ 100γραμμάρια), φραγκοστάφυλλο, καρπούζι, πορτοκάλι, ακτινίδιο, δαμάσκηνο, βερίκοκο, μανταρίνι, αχλάδι, μήλο.

Τα φρούτα που ΔΕΝ συστήνονται είναι τα εξής: ρόδι, μπανάνα, σταφύλια, κεράσια

• 2 φέτες ψωμί ολικής/ημέρα με μικρή ποσότητα βούτυρο με λίγα λιπαρά
• 1 μερίδα τυρί (περίπου 40 γραμμάρια/ημέρα)
• 1-2 μερίδες αμύλου/εβδομάδα (π.χ 225 γραμμάρια ζυμαρικά και άλλα δημητριακά, καλαμπόκι, φασόλια, φακές, ρύζι ή πατάτα)
• 2 κουταλιές της σούπας πίτουρο βρώμης καθημερινά
• 1 κουταλικά της σούπας Goji Berries/Ημέρα
• Κρέας: ψητό αρνί, χοιρινό ή ζαμπόν 1-2 φορές/εβδομάδα
• Εορταστικά γεύματα: 2 γεύματα/εβδομάδα που περιλαμβάνουν ένα ορεκτικό, ένα κυρίως πιάτο, ένα επιδόρπιο και ένα ποτήρι κρασί
• Πρωτεϊνικό Γεύμα: 1 φορά την εβδομάδα να γίνεται αυστηρή κατανάλωση πρωτεϊνικών τροφίμων, να ακολουθούνται δηλαδή οι συστάσεις από τη φάση της επίθεσης και μόνο

Φάση Σταθεροποίησης

Η Φάση Σταθεροποίησης αποτελεί την τέταρτη και τελευταία φάση στην δίαιτα Ντουκάν και σχετίζεται με την εφαρμογή των συστάσεων που δόθηκαν στις προηγούμενες φάσεις.

Υπάρχουν, ωστόσο κάποια σημεία τα οποία τονίζονται και είναι τα εξής ακόλουθα:

• να χρησιμοποιείται η φάση εδραίωσης ως βασικός οδηγός για τον προγραμματισμό των γευμάτων
• να τηρείται ένα καθαρά πρωτεϊνικό γεύμα 1 φορά/εβδομάδα
• να εφαρμόζεται η κατανάλωση 3 κουταλιές της σούπας πίτουρου βρώμης σε καθημερινή βάση
• να γίνεται η ανάβαση σε κάποιον όροφο με τις σκάλες και να αποφεύγεται η χρήση του ασανσέρ ή της κυλιόμενης σκάλας.

Στον Πίνακα που ακολουθεί στην συνέχεια, σημειώνονται συνοπτικά οι φάσεις και τα κύρια χαρακτηριστικά που έχει η δίαιτα Ντουκάν:

Αποτελέσματα έρευνας

Τι έδειξε η έρευνα διατροφικής αξιολόγησης σε άτομα που ακολούθησαν τη δίαιτα Ντουκάν;

Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Πολωνία το 2015, εκτιμήθηκε η διατροφική αξιολόγηση των γυναικών που εφάρμοσαν τη δίαιτα αυτή, σχετικά με τη πρόσληψη πρωτεϊνών, υδατανθράκων, λιπών, βιταμινών και μετάλλων.

Στην έρευνα συμμετείχαν 51 γυναίκες, ηλικίας 19-64 ετών, οι οποίες ακολουθούσαν αυτή τη δίαιτα και στις οποίες πραγματοποιήθηκε ατομική συνέντευξη.

Στις συμμετέχοντες, ζητήθηκε να παρέχουν τυπικά το μενού από κάθε φάση της διατροφής τους ενώ για την ποσοτική αξιολόγηση της διατροφικής πρόσληψης χρησιμοποιήθηκε ένα φωτογραφικό άλμπουμ με τρόφιμα και πιάτα, το οποίο σχεδιάστηκε κατόπιν ζήτησης από το Εθνικό Ινστιτούτο Τροφίμων και Διατροφής, της Βαρσοβίας.

Διαπιστώθηκε ότι οι πρωτεϊνικές προσλήψεις, ειδικά όσες ήταν ζωικής προέλευσης, ήταν υψηλότερες σε όλες τις γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα εν συγκρίσει με όσα ορίζονται από τα διατροφικά πρότυπα.

Στον αντίποδα, οι διατροφικές προσλήψεις υδατανθράκων ήταν χαμηλές ενώ φτωχή χαρακτηρίστηκε η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.

Επιπρόσθετα, διαπιστώθηκε μια υψηλή πρόσληψη σε κάλιο, σίδηρο, βιταμίνες A,B2 και D ενώ η πρόσληψη στις βιταμίνες C και Β9  ήταν χαμηλή.

Τέλος, όσο αφορά την απώλεια βάρους, σε διάστημα 8-10 εβδομάδες, ήταν περίπου στα 15 κιλά.

Σύμφωνα με την έρευνα, η υιοθέτηση αυτής της δίαιτας μακροπρόθεσμα, μπορεί να αποτελέσει απειλή για την υγεία μας μέσω της εκδήλωσης νεφρικής και ηπατικής  νόσου, οστεοπόρωσης και καρδιαγγειακών παθήσεων.

Ποιες είναι οι αρχές της Ισορροπημένης Διατροφής;

Σύμφωνα με τον Εθνικό Διατροφικό Οδηγό Ενηλίκων, μια υγιεινή διατροφή περιλαμβάνει:

1. Ποικιλία λαχανικών και φρούτων καθημερινά (σύσταση: 3 μερίδες φρούτου & 4 μερίδες λαχανικών/ημέρα)
2. Γάλα, Γιαούρτι ή Τυρί καθημερινά (σύσταση: 2 μερίδες γαλακτοκομικών/ημέρα)
3. Ποικιλία Δημητριακών καθημερινά, με ιδιαίτερη προτίμηση στα ολικής άλεσης (σύσταση: 5-8 μερίδες δημητριακά/ημέρα)
4. Κόκκινο ή/και άπαχο λευκό κρέας και αποφυγή επεξεργασμένου κρέατος (σύσταση: έως 1 φορά άπαχο κόκκινο κρέας και 1-2 φορές άσπρο κρέας/εβδομάδα)
5. Περιορισμό κατανάλωσης ζάχαρης ή αλατιού και των προϊόντων που τα περιέχουν
6. Ψάρια και θαλασσινά 2-3 φορές/εβδομάδα με τη κατανάλωση λιπαρού ψαριού να συνίσταται για τουλάχιστον 1 φορά/εβδομάδα
7. Όσπρια: 3 φορές/εβδομάδα
8. 4 αυγά/εβδομάδα
9. Ελαιόλαδο ως πρώτη επιλογή μεταξύ των λοιπών ελαίων (σύσταση 4-5 μερίδες λίπους/ημέρα)
10. Σωματική δραστηριότητα καθημερινά

Ποιους κινδύνους εγκυμονεί γενικά μια δίαιτα με υψηλή πρωτεϊνική πρόσληψη, όπως είναι η Δίαιτα Ντουκάν;

• Αφυδάτωση

Η περίσσεια πρωτεΐνης φιλτράρεται μέσω των νεφρών, οι οποίοι χρησιμοποιούν το νερό για να καθαρίσουν το άζωτο. Αυτή η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση.

• Υψηλή συγκέντρωση Ομοκυστεϊνης

Προκειμένου να μεταβολιστεί επαρκώς η ομοκυστεϊνη (ένα αμινοξύ που περιέχει θείο και προκύπτει από τα αμινοξέα μεθειονίνη και κυστεϊνη) απαιτούνται βιταμίνες του συμπλέγματος Β σε επαρκείς ποσότητες, αντιοξειδωτικά και άλλα στοιχεία (τα οποία λαμβάνονται μέσω μιας ισορροπημένης διατροφής ενώ παρουσιάζουν έλλειψη σε στερητικές δίαιτες).

Αν η ομοκυστεϊνη συσσωρευτεί, γίνεται τοξική, με αρνητικές επιδράσεις για την υγεία μας (για παράδειγμα αρτηριοσκλήρυνση).

• Έλλειψη σε Μακροθρεπτικά και Μικροθρεπτικά συστατικά

Η μη τακτική κατανάλωση πολύ σημαντικών ομάδων τροφίμων όπως είναι οι υδατάνθρακες, τα όσπρια, τα φρούτα, τα λαχανικά όπως ακριβώς ορίζουν οι επιστημονικά τεκμηριωμένες διατροφικές συστάσεις, οδηγεί σε μια σημαντική έλλειψη βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων, φυτικών ινών και αντιοξειδωτικών, όλες τους ουσίες απαραίτητες για να είμαστε Υγιείς.

• Ζαλάδες, Ατονία, Δυσκοιλιότητα, Κόπωση, Ξηροστομία, Άσχημη Αναπνοή

Η έλλειψη υδατανθράκων (ειδικά στη φάση της επίθεσης αλλά και στις υπόλοιπες φάσεις όπου η πρόσληψή τους είναι αρκετά περιορισμένη) μπορεί να προκαλέσει έντονες υπογλυκαιμίες (ζαλάδες, ατονία, πονοκεφάλους) και δυσκοιλιότητα, με τη τελευταία κατάσταση να επιβαρύνεται και από την έλλειψη φρούτων, λαχανικών. Επιπλέον, σε αυτού του τύπου τις δίαιτες παρατηρείται κόπωση, ξηροστομία αλλά και άσχημη αναπνοή.

• Επιδείνωση Νεφρικής Λειτουργίας

Τα στοιχεία δείχνουν ότι μπορεί να εμφανιστεί επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας σε άτομα με – και ίσως χωρίς – διαταραχή της νεφρικής λειτουργίας.

Η υψηλή διατροφική πρόσληψη πρωτεϊνών, μπορεί να προκαλέσει ενδοσπειραματική υπέρταση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπεριδήθηση των νεφρών, σπειραματική βλάβη και πρωτεϊνουρία.

Μάλιστα, το υψηλότερο όξινο φορτίο, τα φωσφορικά άλατα, η δυσβίωση του μικροβιώματος του εντέρου και η προκύπτουσα φλεγμονή, αποτελούν τους πιθανούς μεσολαβητές της νεφρικής βλάβης.

Δίαιτα Ντουκαν – Η «απομυθοποίηση»

Ο Pierre Dukan, το 2011, έχασε την άδεια εξασκήσεως του επαγγέλματός του, με δικαστική απόφαση.

Η δίαιτα Ντουκάν που υποστήριζε μαζί με κάποια βοηθήματά της όπως το φάρμακο Mediator, πιθανότητα να ευθύνονται για το θάνατο εκατοντάδων ανθρώπων που το πήραν, στη προσπάθειά τους να χάσουν βάρος.

Παρόλο αυτά, η δίαιτα Ντουκάν εξακολουθεί να θεωρείται μια δημοφιλής δίαιτα καθώς πολλοί είναι αυτοί που:

α) «επιθυμούν να χάσουν γρήγορα βάρος», χωρίς να σκέφτονται το τι αντίκτυπο θα έχει αυτό στην υγεία τους

β) «επηρεάζονται από τα λόγια τρίτων που εφάρμοσαν τη δίαιτα Ντουκάν και τους βοήθησε», χωρίς να σκέφτονται ότι απλά ακολουθούν μια στερητική δίαιτα, μπαίνοντας έτσι σε ένα φαύλο κύκλο απότομης απώλειας και επαναπρόσληψης βάρους

γ) «έχουν δοκιμάσει πολλές δίαιτες και δεν έχουν πρόβλημα να δοκιμάσουν ακόμη μία», χωρίς να έχουν επίγνωση αν αυτή η όποια δίαιτα Ντουκάν είναι κατάλληλη για το δικό τους μοναδικό οργανισμό και αν τυχόν επιβαρύνουν κάποιο πρόβλημα υγείας που ήδη έχουν ή τελικώς το προκαλέσουν

δ) «αντέχουν την πείνα και αυτό θεωρούν σωστό ότι πρέπει να γίνεται σε μία δίαιτα», γιατί είθισται τα κίνητρα να περιορίζονται στην εξωτερική εμφάνιση και όχι στα πραγματικά οφέλη της υγείας

ε) δεν έχουν επιστημονική τεκμηρίωση επί του θέματος και ίσως να μην ενδιαφέρονται να ενημερωθούν από έγκυρες πηγές προτού εφαρμόσουν αυτές τις μεθόδους, καθώς τους αρκεί ότι το κάνουν ήδη πολλοί

Η συμβουλή ενός Διαιτολόγου-Διατροφολόγου

Χρειάζεται να είμαστε περισσότερο προσεκτικοί και γιατί όχι και λίγο καχύποπτοι με τις μεθόδους αυτού του είδους που υπόσχονται γρήγορα αποτελέσματα.

Οφείλουμε να είμαστε σωστά ενημερωμένοι προτού υιοθετήσουμε την οποιαδήποτε οδηγία καθότι πρέπει να καταλάβουμε καλά ότι αυτό που τελικά χρειάζεται πραγματικά το σώμα μας είναι πρωτίστως σεβασμό, αγάπη και φροντίδα.

Όπως ο κάθε ένας από εμάς είναι διαφορετικός έτσι και το κάθε σώμα είναι διαφορετικό, με τις δικές του ανάγκες, ιδιαιτερότητες και μη και χρήζει εξατομικευμένης προσέγγισης από έναν Πτυχιούχο Διαιτολόγο-Διατροφολόγο, με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.

Η προσκόμιση εργαστηριακών εξετάσεων και η λήψη ενός καλού ιστορικού θα συνδράμουν στον προσωποποιημένο σχεδιασμό ενός προγράμματος διατροφής ενώ η συνεχής διατροφική εκπαίδευση με διάφορα εργαλεία αλλά και με έντυπο υλικό, θα βοηθήσουν στο να γίνει η διατροφή τρόπος ζωής!

Εμπιστευτείτε έναν Διαιτολόγο-Διατροφολόγο, μοιραστείτε τους φόβους και τις σκέψεις σας γύρω από την τροφή, τις όποιες δυσκολίες είχατε ή έχετε, το δύσκολο ενδεχομένως πρόγραμμά σας ή τυχόν προβλήματα υγείας που χρήζουν διατροφικής προσέγγισης και ακολούθως παρακολούθησης και αποφύγετε το φαύλο κύκλο της κάθε Δίαιτας!

Η λύση είναι πάντα μπροστά μας, αρκεί να θέλουμε να τη δούμε!

Βιβλιογραφία

1. Assessment of food intakes for women adopting the high protein Dukan diet, Rocz Panstw Zakl Hig 2015;66(2):137-142, Institute of Dietetics, University of Applied Sciences in Nysa, Ujejskiego street 12, 48-300 Nysa, Poland
2. The Effects of High-Protein Diets on Kidney Health and Longevity Gang-Jee Ko,1,2 Connie M. Rhee,1 Kamyar Kalantar-Zadeh,1,3,4 and Shivam Josh, Journal of the American Society of Nephrology
3. Ιστότοπος: Dukandiet.com
4. Εθνικός Διατροφικός Οδηγός Ενηλίκων (ιστότοπος: diatrofikoiodigoi.gr)

Το ανωτέρω άρθρο έχει δημοσιευθεί στο diatrofi.gr