Οι Διατροφικές Διαταραχές είναι ψυχολογικές παθήσεις που χαρακτηρίζονται από μία διαταραγμένη διατροφική συμπεριφορά συσχετιζόμενη με υπερβολική ανησυχία για το σωματικό βάρος.
Το φαγητό αποτελεί αναμφισβήτητα αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας. Καθότι, αυτό επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως γονίδια, ανατροφή, εικόνες που προβάλλουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ψυχική υγεία και τραύματα, παρατηρείται ως εκ τούτου και μία ποικιλία στους τύπους διατροφικών διαταραχών.
Τι χαρακτηρίζει τις διατροφικές διαταραχές
Η υπερβολική ενασχόληση με την εικόνα σώματος, είθισται να σχετίζεται με τη σωματική υγεία και τη ψυχοκοινωνική λειτουργία.
Οι διατροφικές διαταραχές μπορούν να παρουσιαστούν ως σοβαρές ψυχιατρικές ασθένειες που σχετίζονται με υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας. Παρουσιάζουν μία ετερογενή αιτιολογία, καθότι προκύπτουν από βιολογικούς (γενετικούς και νευροβιολογικούς), ψυχολογικούς, αναπτυξιακούς και κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες.
Επιδημιολογικά δε, 1 στους 8 νέους, μπορεί να εμφανίσει τουλάχιστον μία διατροφική διαταραχή μέχρι την ηλικία των 20 ετών. Επίσης, περίπου 5 εκατομμύρια Αμερικανοί έρχονται αντιμέτωποι με τις διατροφικές διαταραχές, ετησίως. Επιπροσθέτως, οι έφηβες και οι νεαρές γυναίκες, φαίνεται πως επηρεάζονται περισσότερο.
Ποιες είναι οι επίσημες κατηγορίες των διατροφικών διαταραχών;
Η 5η αναθεώρηση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, τροποποιεί την ορολογία και από «Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής», αναφερόμαστε στη «Σίτιση και τις Διατροφικές Διαταραχές», ενώ παράλληλα γίνεται η απαρίθμηση 8 κατηγοριών, από τις οποίες οι πιο βασικές, τέσσερις, αναφέρονται στη συνέχεια:
1. Νευρική Ανορεξία (Anorexia Nervosa/AN)
Πρόκειται για μία διατροφική διαταραχή η οποία έχει σοβαρές σωματικές, συναισθηματικές και κοινωνικές συνέπειες. Κύριο χαρακτηριστικό αποτελεί η διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος με το φόβο της αύξησης του βάρους να παίρνει διαστάσεις εμμονής. Η στέρηση τροφής από τον οργανισμό και τα αυξημένα επίπεδα άσκησης που συχνά παρατηρούνται, είναι οι κύριες εκδηλώσεις αυτής της συμπεριφοράς.
Η Νευρική Ανορεξία δεν έχει μία μεμονωμένη αιτία, αλλά χαρακτηρίζεται από βιολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι αυξάνουν τη πιθανότητα εμφάνισής της.
2. Νευρική Βουλιμία (Bulimia Nervosa/BN)
Η Νευρική Βουλιμία χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας (ασυνήθιστη κατανάλωση μεγάλης ποσότητα φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα). Ως συνέπεια αυτού έχουμε τον αυτοπροκαλούμενο έμετο, τη νηστεία, την υπερβολική άσκηση και τη χρήση καθαρτικών ή/και διουρητικών.
Η συγκεκριμένη διαταραχή, συχνά ξεκινά με την εφαρμογή δίαιτας για απώλεια βάρους. Η στέρηση τροφής που προκύπτει, μαζί με την ανεπαρκή διατροφική κάλυψη των σωματικών αναγκών, ενδέχεται να πυροδοτήσουν την υπέρτατη επιθυμία για φαγητό. Ο φαύλος κύκλος της ανεξέλεγκτης επιθυμίας για φαγητό και η παράλληλη παρουσία αντισταθμιστικών συμπεριφορών, μπορεί να έχουν ψυχαναγκαστικό χαρακτήρα με τη πάροδο του χρόνου.
3. Αδηφαγική Διαταραχή (Binge Eating Disorder/BED)
Πρόκειται για μία διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από τακτικά επεισόδια υπερφαγίας. Παρατηρείται μία κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας τροφής είτε σε ένα μικρό είτε σε ένα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Τα άτομα αυτά βιώνουν μία χαοτική, ανεξέλεγκτη και οδυνηρή κατάσταση.
Ωστόσο, παρότι βιώνουν συναισθήματα έντονης ενοχής, ντροπής και μίσους για τον εαυτό τους, μετά από ένα υπερφαγικό επεισόδιο, εκλείπουν οι αντισταθμιστικές συμπεριφορές. Αυτή είναι και η βασική διαφορά της αδηφαγικής διαταραχής με τη νευρική βουλιμία.
4. Μη καθοριζόμενες διαταραχές πρόσληψης τροφής και σίτισης (Eating Disorder Not Otherwise specified/EDNOS)
Προκειμένου να διαγνωστεί ένα άτομο με EDNOS, χρειάζεται να παρουσιάζει συμπτώματα με άλλες διατροφικές διαταραχές αλλά να μην πληροί όλα τα κριτήρια για παράδειγμα της νευρικής ανορεξίας ή της βουλιμίας αντίστοιχα.
Χαρακτηριστικά, σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν η:
- άτυπη νευρική ανορεξία, κατά την οποία πληρούνται όλα τα κριτήρια της νευρικής ανορεξίας, πλην αυτό της σημαντικής απώλειας βάρους
- διαταραχή υπερφαγίας, κατά την οποία πληρούνται όλα τα κριτήρια της υπερφαγίας, αλλά αυτά συμβαίνουν λιγότερο συχνά από το αναμενόμενο ή έχουν συμβεί για λιγότερο από τρεις μήνες.
- άτυπη νευρική βουλιμία, κατά την οποία ένα άτομο έχει όλα τα συμπτώματα της βουλιμίας αλλά η υπερφαγία και η επακόλουθη αντισταθμιστική συμπεριφορά, συμβαίνουν σε χαμηλότερη συχνότητα ή/και για λιγότερο από τρεις μήνες
- νυχτερινή υπερφαγία, κατά την οποία είτε το άτομο ξυπνά τη νύχτα για να φάει, είτε καταναλώνει πολύ φαγητό λίγο πριν πάει για ύπνο, μετά το βραδινό γεύμα
Γίνεται αντιληπτό, ότι χωρίς να δίνεται λιγότερη βαρύτητα σε αυτά τα περιστατικά, τα οποία παρουσιάζουν μια εξίσου διαταραγμένη διατροφική συμπεριφορά, συνίσταται να αναζητούν άμεσα τη βοήθεια των ειδικών.
Τι κοινά έχουν όλες οι διατροφικές διαταραχές;
Παρότι κάθε τύπος διατροφικής διαταραχής είναι μοναδικός και χρειάζεται να αξιολογείται και να διαχειρίζεται ως τέτοιος, κάποια κοινά συμπτώματα μπορεί να μας κάνουν να υποψιαστούμε ότι ένα άτομο έρχεται αντιμέτωπο με τη διατροφική διαταραχή.
Ψυχικά και συμπεριφορικά σημάδια
Ψυχικά και συμπεριφορικά σημάδια διατροφικής διαταραχής μπορεί να είναι όλα τα παρακάτω:
- παράλειψη γευμάτων ή αποφυγή κάποιων τροφίμων
- ασυνήθιστη ενασχόληση με τις θερμίδες και τη περιεκτικότητα σε λιπαρά ενώ παρατηρείται μία εμμονή στην ανάγνωση της διατροφικής ετικέτας
- απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν φαγητό
- υπερβολική ενασχόληση και αφοσίωση με την άσκηση, σε ένα άκαμπτο βαθμό
- αδυναμία ελέγχου της ποσότητας που καταναλώνεται
- ορατά σημάδια υπερφαγίας, όπως είναι η απομόνωση στο μπάνιο μετά τη κατανάλωση φαγητού ή η συσσώρευση φαγητού
- υιοθέτηση εκκαθαριστικών μεθόδων (όπως χρήση καθαρτικών, διουρητικών, χαπιών αδυνατίσματος ή πρόκληση εμετού)
Φυσικά σημάδια
Εκτός από τα συμπεριφορικά σημάδια, οι διατροφικές διαταραχές παρουσιάζουν και φυσικά σημάδια τα οποία ενδέχεται να είναι:
- ανεξήγητη απώλεια βάρους ή έλλειψη βάρους
- ξηρό δέρμα, εύθραυστα νύχια και τριχόπτωση
- μη φυσιολογικές εργαστηριακές τιμές (χαμηλά επίπεδα καλίου, σιδήρου, νατρίου)
- κόπωση ζάλη, λιποθυμία
- γαστρεντερικά προβλήματα όπως δυσκοιλιότητα, τυμπανισμός
- απώλεια εμμήνου ρύσεως στις γυναίκες
- μυϊκή απώλεια ή αδυναμία
Διατροφική υποστήριξη για Διατροφικές Διαταραχές
Εάν πιστεύετε ότι κάποιος γνωστός ή αγαπημένος σας άνθρωπος, παρουσιάζει κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα ή γενικώς εμφανίζει κάποια προαναφερθείσα συμπεριφορά, προτείνεται να απευθυνθείτε για βοήθεια σε έναν εκπαιδευμένο Διαιτολόγο-Διατροφολόγο στις Διατροφικές Διαταραχές.
Πιστοποιήθηκα ως Master Practitioner στην αντιμετώπιση διατροφικών διαταραχών και είμαι μέλος του Κέντρου Εκπαίδευσης και Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών. Συνεπώς, μπορώ να αναλάβω και να υποστηρίξω αυτό το ευρύ φάσμα των διατροφικών διαταραχών, σε συνεργασία με εξειδικευμένο Ψυχολόγο εάν αυτό απαιτείται.
Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου με όποιον από τους ακόλουθους τρόπους σας εξυπηρετεί:
- καλέστε με στο 2105711838
- συμπληρώστε την φόρμα επικοινωνίας
- στείλτε email στο info@benutritious.gr
Βιβλιογραφία:
- 1. Eating Disorders, Palanikumar Balasundaram, Prathipa Santhanam, Last Update: March 8, 2023
- 2. https://www.eatingdisorders.org.au/
- 3. https://insideoutinstitute.org.au/assets/dsm-5%20criteria.pdf
