Το ευερέθιστο έντερο, επίσημα ορισμένο ως Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου είναι μια λειτουργική διαταραχή του πεπτικού συστήματος που επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα των ατόμων που το βιώνουν.
Πρόκειται για μια σύνθετη πάθηση με ισχυρό διατροφικό υπόβαθρο, όπου η εξατομικευμένη προσέγγιση, θα συμβάλλει θετικά στην κατανόηση των παραγόντων που πυροδοτούν μια έξαρση συμπτωμάτων.
Φούσκωμα, κοιλιακό άλγος, αέρια, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, είναι μερικά μόνο από τα κοινά συμπτώματα, που ενδέχεται να ταλαιπωρούν κάποιον για χρόνια, χωρίς να εντοπίζεται οργανική αιτία.
Μία δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs (ομάδα συγκεκριμένων υδατανθράκων), έχει τεκμηριωθεί ως ιδιαίτερα αποτελεσματική στην μείωση των συμπτωμάτων του συνδρόμου.
Επιπλέον, τόσο τα Προβιοτικά όσο και η Μαστίχα Χίου φαίνεται να έχουν μία εξίσου ευεργετική επίδραση στην διαχείριση αυτών των συμπτωμάτων, προσφέροντας έτσι ουσιαστική ανακούφιση στα περισσότερα άτομα.
Τι είναι το Ευερέθιστο έντερο
Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ ή IBS – Irritable Bowel Syndrome ή «σπαστική κολίτιδα») είναι μια λειτουργική γαστρεντερική διαταραχή, όπου το έντερο δεν λειτουργεί φυσιολογικά, χωρίς να υπάρχει οργανική (ανατομική ή φλεγμονώδης) βλάβη.
Αυτή η πάθηση, χαρακτηρίζεται κυρίως από επαναλαμβανόμενο κοιλιακό πόνο και ακανόνιστες κενώσεις, χωρίς αναγνωρίσιμη υποκείμενη αιτία ενώ επηρεάζει την αλληλεπίδραση μεταξύ εντέρου και εγκεφάλου.
Πρόκειται για μία από τις πιο κοινές γαστρεντερικές παθήσεις, επηρεάζοντας περίπου το 10-20% του παγκόσμιου πληθυσμού, με μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες και σε άτομα ηλικίας κάτω των 50 ετών.
Γιατί εμφανίζεται το ευερέθιστο έντερο
Η αιτιοπαθογένεια του ευερέθιστου εντέρου είναι πολυπαραγοντική, και δεν υπάρχει μια μοναδική αιτία.
Αντίθετα, θεωρείται ότι προκύπτει από την σύνθετη αλληλεπίδραση μεταξύ βιολογικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Παρακάτω παρουσιάζονται οι κύριοι μηχανισμοί που συμμετέχουν:
| Παράγοντας | Μηχανισμός |
| 1. Διαταραχή κινητικότητας εντέρου | Υπερ- ή υποκινητικότητα. Προκαλεί διάρροια ή δυσκοιλιότητα αντίστοιχα. |
| 2. Σπλαχνική υπερευαισθησία | Αυξημένη αντίληψη πόνου λόγω ευαισθησίας σε εντερικά ερεθίσματα. |
| 3. Δυσλειτουργία άξονα εγκεφάλου-εντέρου | Διαταραχή στην επικοινωνία Κεντρικού Νευρικού Συστήματος–εντέρου. Συνδέεται με άγχος και stress. |
| 4. Αλλοίωση εντερικού μικροβιώματος (δυσβίωση) | Μεταβολή στη σύνθεση των μικροβίων του εντέρου – μειωμένα «καλά» βακτήρια. |
| 5. Μεταλοιμώδες IBS (Post-infectious IBS) | Εμφάνιση μετά από οξεία γαστρεντερίτιδα – παρατεταμένη φλεγμονή ή διαταραχή κινητικότητας. |
| 6. Φλεγμονή χαμηλού βαθμού | Ήπια χρόνια φλεγμονή με ενεργοποίηση μαστοκυττάρων και ανοσολογικών παραγόντων. |
| 7. Ψυχολογικοί παράγοντες | Άγχος, κατάθλιψη, παιδικό τραύμα, χρόνιο στρες. Επιδεινώνουν συμπτώματα μέσω του εγκεφάλου-εντέρου. |
| 8. Δυσανεξία σε τροφές / FODMAPs | Ορισμένα τρόφιμα προκαλούν φούσκωμα, πόνο, διάρροια. |
| 9. Γενετική προδιάθεση | Πιθανή συμβολή γενετικών παραγόντων – δεν έχει τεκμηριωθεί πλήρως. |
Ετερογένεια του συνδρόμου Ευερέθιστου εντέρου
Το ευερέθιστο έντερο δεν είναι μια ενιαία πάθηση, αλλά ένα σύνολο διαταραχών με διαφορετικά αίτια και υποτύπους.
Αυτό σημαίνει ότι εκδηλώνεται με διαφορετικά συμπτώματα, εντάσεις και αιτίες από άτομο σε άτομο. Υπάρχουν 4 διαφορετικοί τύπου, ανάλογα με τα κυρίαρχα συμπτώματα:
| Τύπος ΣΕΕ | Συμπτώματα | Πιθανή αιτία |
| ΣΕΕ με διάρροια | Συχνές, υδαρείς κενώσεις | Διαταραχή κινητικότητας, φλεγμονή |
| ΣΕΕ με δυσκοιλιότητα | Αραιές/σκληρές κενώσεις | Βραδεία εντερική κινητικότητα |
| Μικτού τύπου | Εναλλαγές διάρροιας/δυσκοιλιότητας | Νευροενδοκρινική δυσρύθμιση |
| Με φούσκωμα/πόνο | Κοιλιακός πόνος, αέρια | Δυσβίωση, υπερευαισθησία |
Διάγνωση στο ευερέθιστο έντερο
Τα Κριτήρια της Ρώμης αποτελούν διαγνωστικά κριτήρια που καθορίζουν πότε ένα άτομο μπορεί να διαγνωστεί με Σύνδρομο Ευερέθιστο Εντέρου.
Αυτά τα κριτήρια έχουν αναπτυχθεί από διεθνείς ειδικούς και έχουν ανανεωθεί σε διάφορες εκδόσεις (Ρώμη Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV), με την τελευταία έκδοση να είναι τα Κριτήρια Ρώμης IV.
Για να τεθεί η διάγνωση, ο ασθενής οφείλει να παρουσιάζει επαναλαμβανόμενο κοιλιακό πόνο, κατά μέσο όρο τουλάχιστον 1 ημέρα την εβδομάδα τους τελευταίους 3 μήνες, που σχετίζεται με τουλάχιστον 2 από τα παρακάτω:
- Σχετίζεται με την αφόδευση (δηλαδή είτε βελτιώνεται είτε επιδεινώνεται μετά την κένωση)
- Συνοδεύεται από αλλαγή στη συχνότητα των κενώσεων
- Συνοδεύεται από αλλαγή στη μορφή (εμφάνιση) των κοπράνων
Τα κριτήρια Ρώμης IV αποκλείουν οργανικά αίτια (π.χ. φλεγμονώδεις νόσοι, κοιλιοκάκη, καρκίνος).
Τι μπορεί να κάνει κάποιος που έχει ευερέθιστο έντερο;
Δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs
Η δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs (Fermentable Oligo-, Di-, Mono-saccharides And Polyols / Ζυμώσιμοι Ολιγοσακχαρίτες, Δισακχαρίτες, Μονοσακχαρίτες και Πολυόλες), μπορεί να βοηθήσει σημαντικά άτομα με ευερέθιστο έντερο.
Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη των Halmos et al. , αποτελεί βασικό επιχείρημα υπέρ της χαμηλής σε FODMAP διατροφής ως αποτελεσματικής στρατηγικής αντιμετώπισης του ΣΕΕ — τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα — με λίγα συμπτώματα και καλή θρεπτική ισορροπία. Ωστόσο, απαιτούνται μεγαλύτερες και μακροχρόνιες μελέτες, καθώς και εξατομικευμένη επανεισαγωγή τροφών για βέλτιστα αποτελέσματα.
Πρόκειται για μια ομάδα υδατανθράκων που απορροφώνται δύσκολα στο λεπτό έντερο και μπορεί να προκαλέσουν πεπτικά προβλήματα, ιδιαίτερα σε άτομα με ευρέθιστο έντερο ή άλλες γαστρεντερικές ευαισθησίες.
Πιο συγκεκριμένα, αυτές οι ουσίες μπορούν να ζυμώνονται από τα βακτήρια στο έντερο, να προκαλούν αέρια, φούσκωμα, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, να αυξάνουν την ωσμωτική πίεση, προσελκύοντας νερό στο έντερο.
Πίνακας ομάδων τροφίμων σε υψηλή, μέτρια και χαμηλή περιεκτικότητα σε FODMAPs
| Κατηγορία | Υψηλή Περιεκτικότητα σε FODMAPs | Μέτρια Περιεκτικότητα σε FODMAPs | Χαμηλή Περιεκτικότητα σε FODMAPs |
| Φρούτα | Μήλο, αχλάδι, καρπούζι, μάνγκο, κεράσια, ροδάκινο, αποξηραμένα φρούτα, χουρμάδες | Πορτοκάλι (>100 γρ), φράουλα (>100 γρ), βατόμουρα | Μπανάνα (άγουρη), φράουλα (έως 6–8), ακτινίδιο, πορτοκάλι (μικρή μερίδα), σταφύλι |
| Λαχανικά | Σκόρδο, κρεμμύδι, πράσο, αγκινάρα, μπρόκολο (κοτσάνι), κουνουπίδι, μανιτάρια | Γλυκοπατάτα (>70 γρ), κολοκύθα (butternut) | Ντομάτα, καρότο, αγγούρι, μαρούλι, πιπεριά, σπανάκι, κολοκύθι (σε μικρές ποσότητες) |
| Γαλακτοκομικά | Γάλα αγελάδας, κατσικίσιο, γιαούρτι με λακτόζη, παγωτό | Σκληρά τυριά (σε μεγάλη ποσότητα) | Λακτόζη-free γάλα/γιαούρτι, σκληρά τυριά (φέτα, παρμεζάνα), φυτικά ροφήματα (αμυγδάλου, ρυζιού) |
| Όσπρια | Φασόλια (μαυρομάτικα, λευκά), ρεβίθια, φακές (κονσέρβα ή φρέσκιες) | Ρεβίθια κονσέρβας (μικρή ποσότητα) | Φακές κονσέρβας (καλά ξεπλυμένες, μικρή ποσότητα) |
| Δημητριακά & Αλεύρια | Σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη (ειδικά σε ψωμί και ζυμαρικά) | Ψωμί σίκαλης σε μικρή φέτα | Ρύζι, βρώμη (μέτρια ποσότητα), κινόα, καλαμποκάλευρο, ζυμαρικά χωρίς γλουτένη |
| Ξηροί καρποί & Σπόροι | Κάσιους, φυστίκια Αιγίνης | Αμύγδαλα (>10 τεμ), φουντούκια | Καρύδια, σπόροι chia, ηλιόσποροι, λιναρόσπορος (1 κ.σ.) |
| Ροφήματα | Χυμός μήλου, ροδάκινου, αχλαδιού, αλκοόλ (μπύρα, κρασί σε μεγάλες ποσότητες), γάλα με λακτόζη | Τσάι χαμομηλιού (σε μεγάλες ποσότητες), καφές φίλτρου | Τσάι μέντας, μάραθου, πράσινο τσάι, καφές espresso (σε μικρή ποσότητα), νερό |
| Γλυκαντικά | Σορβιτόλη, μαννιτόλη, ξυλιτόλη (συνήθως σε τσίχλες/καραμέλες χωρίς ζάχαρη) | Μέλι (>1 κ.γ.) | Ζάχαρη (σε μικρές ποσότητες), σιρόπι σφενδάμου, στέβια (καθαρή) |
Σημαντική είναι η αποφυγή καφεΐνης, αλκοόλ και πικάντικων τροφών, τα μικρά και συχνά γεύματα, η καλή ενυδάτωση (ιδίως σε περίπτωση διάρροιας) καθώς και η πρόσληψη φυτικών ινών, αλλά σταδιακά (κυρίως για δυσκοιλιότητα π.χ βρώμη, chia, ψύλλιο).
Διαχείριση στρες και ευερέθιστο έντερο
Το άγχος επιδεινώνει τα συμπτώματα.
Μπορούν να βοηθήσουν η γιόγκα ή ο διαλογισμός, οι βαθιές αναπνοές, η ενσυνειδητότητα (mindfulness) και η συμβουλευτική ή γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT).
Άσκηση
H ήπια άσκηση (περπάτημα, ποδήλατο, κολύμπι) βοηθά σημαντικά στην κινητικότητα του εντέρου και μειώνει το άγχος.
Φάρμακα
Σε συνεννόηση πάντα με τον θεράποντα Ιατρό, δύναται ενίοτε να προταθεί κάποια φαρμακευτική αγωγή όπως για παράδειγμα αντισπασμωδικά, ήπια καθαρτικά (σε δυσκοιλιότητα), αντιδιαρροϊκά ή φάρμακα για αέρια και αντικαταθλιπτικά χαμηλής δόσης (π.χ. SSRIs), για χρόνιο πόνο ή άγχος.
ο ρόλος της Μαστίχας Χίου στο ευερέθιστο έντερο
Ο ρόλος της μαστίχας Χίου στο Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) έχει αρχίσει να μελετάται τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω των αντιοξειδωτικών, αντιφλεγμονωδών και αντιμικροβιακών ιδιοτήτων της.
Η MASTIQUA Trial (Georgoulis et al., 2023), έδειξε ότι η κατανάλωση φυσικού υδατικού εκχυλίσματος μαστίχας Χίου μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τα συμπτώματα του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ/IBS), καθώς και την ποιότητα ζωής των ασθενών, χωρίς παρενέργειες.
Προβιοτικά και ευερέθιστο έντερο
Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί (κυρίως βακτήρια και ζύμες) που, όταν καταναλώνονται, σε επαρκείς ποσότητες, προσφέρουν οφέλη στην υγεία του ξενιστή, δηλαδή του ανθρώπου που τα λαμβάνει.
Ορισμένα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν με τα συμπτώματα του ΣΕΕ. Για παράδειγμα, μπορούν να συμβάλλουν στην μείωση φουσκώματος και αερίων, στην βελτίωση του πόνου στη κοιλιά, στην ομαλοποίηση της συχνότητας των κενώσεων και στην ελάττωση της φλεγμονής και την ενίσχυση του εντερικού φραγμού.
Ποια προβιοτικά είναι πιο μελετημένα στο ΣΕΕ
| Στέλεχος | Πιθανή δράση |
| Bifidobacterium infantis 35624 | Βελτίωση φουσκώματος και πόνου |
| Lactobacillus plantarum 299v | Μείωση κοιλιακού πόνου |
| Saccharomyces boulardii | Ρύθμιση διάρροιας |
| Bifidobacterium bifidum, Lactobacillus acidophilus, κ.ά. | Συνολική βελτίωση συμπτωμάτων |
Το εντερικό μικροβίωμα (το σύνολο των μικροοργανισμών στο έντερο) είναι μοναδικό για κάθε άνθρωπο, όπως το δακτυλικό αποτύπωμα. Ως εκ τούτου δεν θα βοηθούν όλοι από τα προβιοτικά στο ευεθέριστο έντερο διότι:
- Το ΣΕΕ είναι πολύπλοκο και ετερογενές
- Δεν υπάρχει ένα προβιοτικό για όλους
- Το μικροβίωμα, τα συμπτώματα και οι ανάγκες είναι εξατομικευμένα
Καταλήγοντας για το ευερέθιστο έντερο
Η εξατομικευμένη προσέγγιση στο Σύνδρομο Ευερέθστου Εντέρου είναι το κλειδί.
Ορισμένοι μπορεί να χρειαστούν διατροφική υποστήριξη (π.χ. δίαιτα χαμηλή σε FODMAP), άλλοι ψυχολογική παρέμβαση ή φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με προβιοτικά. Κάθε οργανισμός είναι μοναδικός και μόνο ως έτσι οφείλουμε να τον αναγνωρίζουμε, εφόσον θέλουμε να τον βοηθήσουμε πραγματικά.
Διατροφική υποστήριξη από το BeNutritious
Ταλαιπωρείσαι εσύ ή κάποιος γνωστός σου από ευερέθιστο έντερο; Μπορώ να σε βοηθήσω!
Είμαι επαγγελματίας Διαιτολόγος Διατροφολόγος στο Περιστέρι, και εδώ για να λάβω το πλήρες ιστορικό σου, να ακούσω όσα θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μου για αυτό που σε απασχολεί και να βρούμε διατροφικές λύσεις που θα σε ανακουφίσουν.
Μπορείς κι εσύ να προσφέρεις στο σώμα σου αυτό που του αξίζει, καθώς φροντίζοντας το μικροβίωμα και την εντερική λειτουργία, ενισχύουμε την πνευματική διαύγεια, την διάθεση μας και την ανθεκτικότητα στο στρες.
Έχω την δυνατότητα να σε υποστηρίξω όπου και να βρίσκεσαι μέσω online συνεδριών αλλά θα χαρώ να σε υποδεχθώ και στον χώρο μου. Μπορείς να επικοινωνήσεις μαζί μου με όποιον από τους ακόλουθους τρόπους σε εξυπηρετεί:
- κάλεσε με στο 2105711838
- συμπλήρωσε την φόρμα επικοινωνίας
- στείλε email στο info@benutritious.gr
