Η βερβερίνη είναι μια φυσική ουσία που προέρχεται από φυτά όπως η βερβερίδα (Berberis vulgaris), και χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες στην παραδοσιακή ιατρική.
Τα τελευταία χρόνια, η επιστημονική κοινότητα μελετά με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την βερβερίνη, καθότι φαίνεται να συμβάλει στην μείωση της γλυκόζης, την βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ και, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε έλεγχο του σωματικού βάρους.
Στο παρόν άρθρο, θα μάθουμε περισσότερα για τη βερβερίνη και τη τεκμηριωμένη δράση της. Επιπλέον, θα δούμε τα οφέλη, την ασφάλεια και τις αλληλεπιδράσεις της, μέσα από όσα αναφέρουν τα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα.
Τι είναι η Βερβερίνη και Που την βρίσκουμε
Είναι ένα φυσικό αλκαλοειδές που προέρχεται από φυτά όπως το Berberis vulgaris, το Coptis chinensis και άλλα είδη της οικογένειας Berberidaceae.
Συνήθως αυτά δεν καταναλώνονται ως καθημερινή τροφή, αλλά χρησιμοποιούνται σε μορφή αφεψήματος, εκχυλίσματος ή συμπληρώματος. Η βερβερίνη (Berberine) δεν βρίσκεται σε κοινές τροφές (π.χ. φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, κρέας, γαλακτοκομικά).
Μηχανισμοί δράσης
Η βερβερίνη φαίνεται να επηρεάζει τον οργανισμό σε πολλά επίπεδα ταυτόχρονα, κάτι που εξηγεί γιατί έχει τόσο ευρεία δράση.
Ο βασικός της τρόπος λειτουργίας σχετίζεται με την ενεργοποίηση ενός ενζύμου που λέγεται AMPK (AMP-activated protein kinase). Το ένζυμο αυτό δρα σαν “διακόπτης ενέργειας” του σώματος.
Πιο συγκεκριμένα, όταν ενεργοποιείται, βελτιώνει τον τρόπο που τα κύτταρα χρησιμοποιούν την γλυκόζη και τα λιπαρά, με αποτέλεσμα να μειώνεται το σάκχαρο στο αίμα και να βελτιώνεται ο μεταβολισμός.
Επιπλέον, η βερβερίνη επηρεάζει θετικά το μικροβίωμα του εντέρου, αυξάνοντας τα “καλά” βακτήρια που συνδέονται με καλύτερη ρύθμιση σακχάρου και μείωση φλεγμονής. Αυτός ο μηχανισμός φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στα μεταβολικά της οφέλη.
Ακόμη, φαίνεται να μειώνει την απορρόφηση σακχάρων στο έντερο, να βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και να ρυθμίζει την παραγωγή λιπιδίων στο ήπαρ.
Έτσι, η συνολική της δράση είναι πολυπαραγοντική, βοηθώντας το σώμα να χρησιμοποιεί πιο αποτελεσματικά την ενέργεια και να διατηρεί ισορροπία στα επίπεδα σακχάρου και λιπιδίων.
Βερβερίνη: Τεκμηρίωση στο ρόλο της στην γλυκόζη, τα λιπίδια και την μεταβολική υγεία
Η πιο σταθερή απόδειξη αφορά την βελτίωση της γλυκαιμίας και του λιπιδαιμικού προφίλ.
Πιο συγκεκριμένα, πολλές τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές (RCTs) και μετα-αναλύσεις, δείχνουν ότι η βερβερίνη μειώνει τα επίπεδα γλυκόζης νηστείας, γλυκοζυλιωμένης και τριγλυκεριδίων ενώ βελτιώνει το πηλίκο κακής χοληστερόλης (LDL) / ολικής χοληστερόλης (TC).
Στον πίνακα που ακολουθεί, καταγράφονται συνοπτικά οι μελέτες που έχουν γίνει:
| Μελέτη (Έτος) | Σχεδιασμός / Δείγμα | Τι διερευνήθηκε | Κύρια ευρήματα |
| Xie et al., 2022 | Μετα-ανάλυση 37 τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών (≈3.048 άτομα με ΣΔ2 ή προδιαβήτη) | Επίδραση στη γλυκόζη & Ασφάλεια | ↓ FPG ↓ HbA1c ↓ HOMA-IR, – ήπιες γαστρεντερικές ενοχλήσεις |
| Ye et al., 2021 | Συστηματική ανασκόπηση τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών (για μεταβολικές διαταραχές) | Ολική αποτελεσματικότητα & ασφάλεια | -Βελτίωση FPG, HbA1c, TC, LDL -Μικτή επίδραση στο βάρος -Ασφαλές προφίλ |
| Ju et al., 2018 | Μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών (για δυσλιπιδαιμία) | Καρδιαγγειακός Κίνδυνος | ↓ TC, ↓ LDL, ↓ TG καλή ανεκτικότητα |
| Li et al., 2013 (PCOS) | Πολυκεντρική τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή (συμμετείχαν 102 γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών -PCOS) | Αντίσταση στην ινσουλίνη και ορμονικό προφίλ | ↓ HOMA-IR, βελτίωση λιπιδίων & κύκλου -συγκρίσιμη δράση με μετφορμίνη |
| Panigrahi & Mohanty, 2023 (HIMABERB®) | Τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή (συμμετείχαν 120 άτομα με προδιαβήτη) | Έλεγχος γλυκαιμίας | ↓ FPG, HbA1c, ινσουλίνη, HOMA-IR -ήπιες γαστρεντερικές ενοχλήσεις |
| Ji et al., 2025 | Τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή (συμμετείχαν 207 ασθενείς με Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2) | Νέα φόρμουλα για ρύθμιση σακχάρου | ↓ HbA1c κατά 0.6%, ↓ FPG, βελτίωση λιπιδίων -καλή ανοχή |
*Όπου FPG= γλυκόζη πλάσματος νηστείας, HbA1c= γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη, HOMA-IR= εργαστηριακός δείκτης που υπολογίζεται από τις τιμές γλυκόζης και ινσουλίνης νηστείας για να μετρήσει την αντίσταση στην ινσουλίνη, TC= ολική χοληστερόλη, Tr= Τριγλυκερίδια, LDL= «κακή»χοληστρερόλη.
Ποια δοσολογία χρησιμοποιήθηκε στις μελέτες για την βερβερίνη
Οι περισσότερες κλινικές δοκιμές χρησιμοποιούν 500mg τρεις φορές ημερησίως (συνολικά – 1.5g/ημέρα) ή δοσολογίες στο εύρος 0.9-1.5γρ./ημέρα. Ορισμένες μετα-αναλύσεις αναφέρουν ως σύνηθες εύρος αυτό των 900–1500 mg/ημέρα.
Ωστόσο, η έναρξη με χαμηλότερη δόση και σταδιακή αύξηση αυτής, χρησιμοποιείται συχνά για να μειωθούν γαστρεντερικές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Γιατί η βερβερίνη αναφέρεται ως «φυσική μετφορμίνη»
Στην βιβλιογραφία, η βερβερίνη αναφέρεται ως «φυσική μετφορμίνη», λόγω της παρόμοιας μοριακής δράσης.
Γενικά «μιμείται» σε μεγάλο βαθμό τη δράση της μετφορμίνης μέσω AMPK, αλλά πρόκειται για φυσικό συμπλήρωμα, με περιορισμένα μακροπρόθεσμα δεδομένα.
Ασφάλεια και Αλληλεπιδράσεις
Αναφέρονται συνήθως ήπιες και κυρίως γαστρεντερικές ανεπιθύμητες ενέργειες (διάρροια, δυσκοιλιότητα, ναυτία) ενώ σπανίως αναφέρεται κάποιο εξάνθημα. Μελέτες μεγάλου αριθμού και μετα-αναλύσεις αναφέρουν βραχυπρόθεσμα μία καλή ανοχή.
Η βερβερίνη επηρεάζει ένζυμα και μεταφορείς, οπότε μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει τα επίπεδα φαρμάκων (π.χ. αντιπηκτικά, ανοσοκατασταλτικά, ορισμένες στατίνες/αντιαρρυθμικά). Συνιστάται οπότε προσοχή και έλεγχος φαρμακευτικής αγωγής προτού χορηγηθεί.
Ποιοί δεν πρέπει να καταναλώσουν βερβερίνη
Η βερβρβερίνη αντενδείκνυται στην εγκυμοσύνη και τον θηλασμό για λόγους ασφάλειας του μωρού.
Πιο συγκεκριμένα, η ουσία μπορεί να περάσει το πλακούντα και να φτάσει στο έμβρυο ενώ υπάρχει ανησυχία ότι μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη ή να προκαλέσει πρόωρη συστολή της μήτρας, σε υψηλές δόσεις.
Επιπλέον, η βερβερίνη μπορεί να «περάσει» στο γάλα και να φτάσει στο βρέφος ενώ καθυστερεί την απομάκρυνση της χολερυθρίνης, κάτι που είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για βρέφη με ανώριμα ηπατικά ένζυμα.
Τέλος, αντενδείκνυται σε άτομα με σοβαρή ηπατική/νεφρική νόσο, για λόγους ασφάλειας, γιατί επηρεάζει τον μεταβολισμό και την απέκκριση ουσιών στο σώμα.
Συμπερασματικά
Η βερβερίνη είναι ένα υποσχόμενο φυτικό συστατικό με καλά υποστηριζόμενες επιδράσεις στη γλυκαιμική ρύθμιση και στο λιπιδαιμικό προφίλ, ενώ τα στοιχεία για σημαντική και ανεξάρτητη απώλεια βάρους, είναι ενισχυτικά αλλά όχι ομοιόμορφα ισχυρά.
Η πρακτική χρήση πρέπει να γίνεται με γνώση αλληλεπιδράσεων και αντενδείξεων, και πάντοτε με συνεννόηση με τον ειδικό, όταν ο ασθενής λαμβάνει άλλα φάρμακα ή αν ανήκει σε ευπαθή ομάδα.
Επιστημονική καθοδήγηση από το Benutritious
Χρειάζεστε υπέθυνη υποστήριξη από επαγγελματία Διαιτολόγο Διαροφολόγο σε θέματα που αφορούν την διαχείριση του σακχάρου και του σωματικού σας βάρους;
Μπορώ να σας εξυπηρετήσω! Είμαι Διαιτολόγος Διατροφολόγος στο Περιστέρι και έχω την δυνατότητα να σας υποστηρίξω όπου και να βρίσκεστε μέσω online συνεδριών.
Μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου με όποιον από τους ακόλουθους τρόπους σας εξυπηρετεί:
- καλέστε με στο 2105711838
- συμπληρώστε την φόρμα επικοινωνίας
- στείλτε email στο info@benutritious.gr
