Η κορτιζόνη είναι μια κοινή θεραπεία που χρησιμοποιείται, μεταξύ των άλλων, σε ρευματικά και αυτοάνοσα νοσήματα, λόγω των αντιφλεγμονωδών και ανοσοκατασταλτικών της επιδράσεων.
Ωστόσο, μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από ανεπιθύμητες ενέργειες. Αυτές μπορεί να είναι για παράδειγμα απώλεια μυϊκής και οστικής μάζας, υπέρταση, μεταβολικές διαταραχές και αύξηση σπλαχνικού λίπους.
Συγκεκριμένες διατροφικές στρατηγικές είθισται να συμβάλλουν θετικά στο να μετριαστούν ή και να αποτραπούν πολλές από αυτές τις ανεπιθύμητες ενέργειες, που τελικά προκαλούνται από την λήψη κορτιζόνης.
Κορτιζόλη
Η κορτιζόλη είναι ένα γλυκοκορτικοειδές, ή αλλιώς ένας τύπος στεροειδούς ορμόνης.
Παράγεται και απελευθερώνεται μέσω των επινεφριδίων (πρόκειται για τους αδένες που βρίσκονται στο πάνω πόλο των νεφρών). Γενικώς, επηρεάζει πολλές πτυχές της υγείας μας, επηρεάζοντας σχεδόν κάθε όργανο και ιστό στο σώμα μας.
ο ρόλος της στην υγεία
Η κορτιζόλη δεν έχει σημαντικό ρόλο μόνο στον μεταβολισμό και την διαχείριση στρες. Αντιθέτως, επηρεάζει πολλές διεργασίες στην υγεία μας όπως:
- Ρύθμιση του τρόπου με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί τη γλυκόζη για ενέργεια
- Μείωση της φλεγμονής
- Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
- Συμβολή στον κιρκάδιο ρυθμό
Για λόγους ομοιόστασης, προκειμένου δηλαδή να διατηρούνται σταθερά τα επίπεδα, το σώμα μας «παρακολουθεί» συνεχώς τα επίπεδα της κορτιζόλης.
Πώς ρυθμίζεται η κορτιζόλη
Το σώμα διαθέτει ένα περίπλοκο σύστημα ρύθμισης της κορτιζόλης. Για τα υγιή επίπεδα της, επιστρατεύεται η καλή λειτουργία τόσο της υπόφυσης και του υποθαλάμου όσο και των επινεφριδίων.
Υψηλά Επίπεδα Κορτιζόλης
Η λήψη υψηλής δόσης κορτικοστεροειδών, οι όγκοι επινεφριδίων και οι όγκοι που παράγουν την αδρενοκορτικοτρόπο ορμόνη (ACTH), αποτελούν αιτίες των υψηλών επιπέδων κορτιζόλης. Αντίστοιχα, και του συνδρόμου Cushing, που αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα υπερκορτιζολισμού.
Η αύξηση βάρους, οι μωβ ραγάδες στην κοιλιά, η υπερβολική τριχόπτωση ειδικά στις γυναίκες, το υψηλό σάκχαρο στο αίμα, η οστεοπόρωση και τα κατάγματα αποτελούν συμπτώματα υψηλών επιπέδων κορτιζόλης.
Αντίστοιχα, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η μυϊκή αδυναμία στο άνω μέρος των χεριών και των μηρών και η εναπόθεση λίπους στην ωμοπλάτη.
Χαμηλά Επίπεδα Κορτιζόλης
Η πρωτοπαθής (γνωστή και ως νόσος Addison) όπως και η δευτεροπαθής επινεφριδιακή ανεπάρκεια (σε περίπτωση υπολειτουργίας ή όγκου της υπόφυσης) αλλά και η απότομη διακοπή λήψης κορτικοστεροειδών, μπορούν να οδηγήσουν σε χαμηλά επίπεδα κορτιζόλης.
Η κούραση, η ακούσια απώλεια βάρους, η χαμηλή αρτηριακή πίεση και η απώλεια της όρεξης, αποτελούν χαρακτηριστικά συμπτώματα χαμηλών επιπέδων κορτιζόλης.
Κορτιζόνη: η φαρμακευτική της χρήση
Η φαρμακευτική χρήση της κορτιζόνης, είναι γνωστή για τη δράση της σε διάφορες παθήσεις.
Ανάμεσα σε αυτές είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα και τα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου. Επίσης, σε άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, σε αναπνευστικές παθήσεις, αλλεργίες καθώς και σε άλλες νόσους ή καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από φλεγμονή.
Κορτιζόνη και ανεπιθύμητες δράσεις
Όπως σε κάθε φαρμακευτική αγωγή, έτσι και στη περίπτωση λήψης της κορτιζόνης, υπάρχουν κάποιες ανεπιθύμητες δράσεις. Χρειάζεται να ληφθούν εξαρχής υπόψιν, με απώτερο σκοπό την υγεία του ατόμου.
- Η κατακράτηση υγρών λόγω οιδημάτων, με συνέπεια μεταξύ των άλλων, την αύξηση του βάρους
- Η αυξημένη όρεξη, που σε συνδυασμό με τη κατακράτηση υγρών, συμβάλλει επιπλέον σε μια αύξηση του βάρους
- Η οστεοπόρωση που προκύπτει, από την ικανότητα των κορτικοστεροειδών να εμποδίζουν την επαρκή απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο
- Τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης, τα οποία προκύπτουν από τη μακροχρόνια λήψη κορτιζόνης και που ενδεχομένως οδηγήσουν σε σακχαρώδη διαβήτη
- Η αυξημένη χοληστερόλη και η υπέρταση, οι οποίες μπορούν να επιδράσουν με τη σειρά τους, αρνητικά την υγεία μας
Διατροφή και κορτιζόνη
Η σωστή διατροφική στρατηγική μπορεί να μειώσει τις ανεπιθύμητες δράσεις.
Η λήψη κορτιζόνης, ειδικότερα όταν επρόκειτο για μια μακροχρόνια θεραπεία, απαιτεί παράλληλα την τροποποίηση της διατροφικής προσέγγισης.
Ως εκ τούτου, απαιτεί την υιοθέτηση πρακτικών που θα βοηθήσουν τελικώς τον άνθρωπο που την λαμβάνει να είναι πρωτίστως υγιής.
Ακολουθούν τα πιο σημαντικά παραδείγματα αυτής της διατροφικής στρατηγικής που χρειάζεται να σχεδιαστεί εξατομικευμένα από τον ειδικό:
Περιορισμός στο αλάτι
Αυτό ισχύει τόσο για την ποσότητα που θα επιλεχθεί να προστεθεί στο μαγείρεμα όσο και σε κάποια σαλάτα. Φυσικά, δεν πρέπει να αμελούμε και αυτό που λαμβάνουμε από τα συσκευασμένα τρόφιμα (γνωστό και ως «κρυφό» αλάτι).
Προτιμούμε να εμπλουτίζουμε τα γεύματά μας με μπαχαρικά-μυρωδικά που θα δώσουν «ένταση» και «γεύση» στο πιάτο μας. Επίσης, να μελετάμε πιο προσεκτικά την διατροφική ετικέτα του κάθε τροφίμου.
Περιορισμός στα σάκχαρα
Η τακτική κατανάλωση γευμάτων, με τον κατάλληλο συνδυασμό και φυσικά υπό το πρίσμα της εξατομίκευσης, αποτελεί σημείο «κλειδί».
Τα τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Ο συνδυασμός αυτών με την παράλληλη κάλυψη των προσωπικών μας αναγκών, θα συνεισφέρει θετικά σε μια καλύτερη γλυκαιμική ισορροπία.
Έμφαση στο ασβέστιο και την βιταμίνη D
Είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο εμπλουτισμός της διατροφής με πηγές ασβεστίου τόσό από ζωικές όσο και από φυτικές πηγές.
- Ζωϊκές πηγές: γαλακτοκομικά προϊόντα όπως το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί
- Φυτικές πηγές: Λαχανίδα και άλλα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα φασόλια, τα αμύγδαλα, η σόγια, η κινόα, τα αποξηραμένα σύκα και το σουσάμι
Επιπλέον σημαντική είναι η καθημερινή έκθεση στον ήλιο, για χρόνο που εξαρτάται από την ηλικία, το χρώμα δέρματος και υποκείμενα προβλήματα υγείας.
Φυσικά, η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε βιταμίνη D είναι σημαντική. Αυτά είναι τα λιπαρά ψάρια (π.χ οι σαρδέλες με το κόκκαλο), ο κρόκος του αυγού, τα διάφορα εμπλουτισμένα προϊόντα (π.χ φυτικά γάλατα), τα μανιτάρια, το μουρουνέλαιο και το βοδινό συκώτι.
Έλεγχος χοληστερόλης στο αίμα
Η επιλογή τυποποιημένων προϊόντων αποτελεί μία σημαντική βελτίωση του τρόπου διατροφής.
Αντίστοιχα, η επιλογή ενός πιο ήπιου τρόπου μαγειρέματος (κοινώς η αποφυγή τηγανίσματος) και η προτίμηση στο ψήσιμο ή το βράσιμο του φαγητού με τη χρήση ελαιολάδου σε σχέση με άλλα λάδια που κυκλοφορούν, αποτελεί μία ακόμη σημαντική βελτίωση.
H κατανάλωση άπαχου κρέατος, η επιλογή γαλακτοκομικών προϊόντων με χαμηλά λιπαρά (π.χ τυροκομικά), και η αύξηση στη κατανάλωση ψαριού κατά 2-3 φορές την εβδομάδα, φαίνεται να έχουν το δικό τους ρόλο.
Φυσικά, όλα τα παραπάνω πρέπει να γίνονται κατόπιν εξατομίκευσης, μιας και δεν έχουμε όλοι τον ίδιο οργανισμό.
Διαχείριση βάρους
Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής με έμφαση στην ποικιλία και την ισορροπία, συμβάλλει θετικά στην καλύτερη διαχείριση του σωματικού βάρους.
Η οργάνωση και ενδεχομένως ο προγραμματισμός των γευμάτων, συμβάλλει στον κορεσμό και την πληρότητα και τελικά σε μια πιο ομαλή ροή κατανάλωσης αυτών, δίχως να παρατηρούνται απότομες αυξομειώσεις στο σάκχαρο.
Επιπροσθέτως, τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες όπως είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, τα όσπρια και τα ολικής άλεσης προϊόντα, έχουν το δικό τους εξίσου σημαντικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια διαχείρισης.
Η σημασία της άσκησης όταν παίρνουμε κορτιζόνη
Ο ρόλος της άσκησης είναι εξίσου σπουδαίος με τον ρόλο της διατροφής. Μάλιστα, αλήθεια είναι ότι η προσπάθεια χρειάζεται να γίνεται παράλληλα και για τους δύο αυτούς τομείς.
Φαίνεται ότι οι ασκήσεις με αντιστάσεις ή με το βάρος του σώματος, έχουν ένα επιπλέον όφελος να προσφέρουν. Για αυτό όμως και το τι ταιριάζει περισσότερο ή λιγότερο στον κάθε μοναδικό οργανισμό, θα μπορεί να απαντήσει ο ειδικός, στον οποίο και είναι καλό να απευθυνθούμε για μια αντίστοιχα εξατομικευμένη προσέγγιση.
Συμπερασματικά για την κορτιζόνη
Η μακροχρόνια λήψη κορτιζόνης, απαιτεί τροποποίηση σε κάποιες από τις διατροφικές μας συνήθειες και την ένταξη της φυσικής δραστηριότητας στην καθημερινότητά μας.
Ένας Πτυχιούχος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, μπορεί να μας βοηθήσει και να μας συμβουλέψει εξατομικευμένα ώστε να ελεγχθεί το πιθανό αίσθημα της πείνας, να αποτραπεί μία ενδεχόμενη πρόσληψη βάρους και να ελεγχθεί το σάκχαρο.
Επιπλέον, μπορεί να μας βοηθήσει ώστε να μειωθεί η πιθανότητα αύξησης της αρτηριακής πίεσης και της κατακράτησης των υγρών και να συμβάλλει θετικά σε μια καλή οστική υγεία.
Υποστήριξη σε λήψη κορτιζόνης
Λαμβάνετε κορτιζόνη και χρειάζεστε διατροφική καθοδήγηση ώστε να αντιμετωπισετε τις ανεπιθύνητες δράσεις της; Μπορώ να σας βοηθήσω!
Είμαι Πτυχιούχος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος στο Περιστέρι Αττικής και θα χαρώ να σας γνωρίσω και να μάθω περισσότερα για εσάς. Αν το επιθυμείτε, υπάρχει η δυνατότητα Online υποστήριξης και μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου με οποιονδήποτε από τους ακόλουθους τρόπους σας εξυπηρετεί:
- καλέστε με στο 2105711838
- συμπληρώστε την φόρμα επικοινωνίας
- στείλτε email στο info@benutritious.gr
