Διατροφή & Μητρικός Θηλασμός

Μέρος 2ο: Συχνές Ερωτήσεις για τη διατροφή κατά την περίοδο της γαλουχίας

1. Χρειάζεται να λαμβάνω περισσότερες θερμίδες;

Ναι. Οι θηλάζουσες μητέρες χρειάζονται περισσότερες θερμίδες για να καλύψουν τις διατροφικές τους ανάγκες. Πιο συγκεκριμένα, απαιτούνται περίπου 330-400kcal/ημέρα για τις καλά σιτισμένες γυναίκες(ημερήσιες ενεργειακές απαιτήσεις: 2000-2800Kcal/ημέρα)  που θηλάζουν, εν συγκρίσει με τις διατροφικές απαιτήσεις που υπήρχαν πριν από την εγκυμοσύνη (ημερήσιες ενεργειακές απαιτήσεις: 1600-2400kcal/ημέρα). Η επιπλέον ποσότητα προσλαμβανόμενης ενέργειας που απαιτείται κατά τη διάρκεια του θηλασμού, εξαρτάται από την ηλικία, τον δείκτη μάζας σώματος, το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας και τo αν είναι αποκλειστικός θηλασμός ή μεικτός ο τρόπος σίτισης του βρέφους^1,2.

1. Χρειάζεται να λαμβάνω συμπλήρωμα πολυβιταμινών;

Εξαρτάται. Οι θηλάζουσες μητέρες οι οποίες έχουν υιοθετήσει μια χορτοφαγική διατροφή (ειδικά όσες είναι vegan), χρειάζεται να λάβουν συμπλήρωμα διατροφής ώστε να καλύψουν τις ανάγκες τους σε βιταμίνη Β12, σίδηρο καθώς και σε ότι επιπλέον απαιτείται, εφόσον πρώτα έχουν προβεί σε έλεγχο των τιμών τους μέσω της εργαστηριακής ανάλυσης. Αντίστοιχο έλεγχο, χρειάζεται να κάνουν και όσες  έχουν αποκλείσει κάποια ομάδα τροφίμων από τη διατροφή τους, αλλά που επιθυμούν να λάβουν κάποιο πολυβιταμινούχο σκεύασμα ώστε να έχουν επιπλέον ενέργεια και τόνωση για να μπορούν να ανταπεξέλθουν στη καθημερινότητά τους. Γίνεται σαφές ότι μια ισορροπημένη διατροφή βασισμένη στις συστάσεις που υπάρχουν σύμφωνα με τον εθνικό διατροφικό οδηγό, με το μέτρο και τη ποικιλία να αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά της, μπορεί να προσφέρει όλα όσα χρειάζεται μια υγιή θηλάζουσα μητέρα ώστε να ανταπεξέλθει στο ρόλο της^1,2.

1. Υπάρχουν κάποια θρεπτικά συστατικά που αυξάνονται σε απαιτήσεις;

Ναι. Πρόκειται για το ιώδιο και τη χολίνη, των οποίων οι ανάγκες αυξάνονται κατά τη διάρκεια της γαλουχίας. Πιο συγκεκριμένα χρειάζεται να γίνεται λήψη 290mcg ιωδίου και 550mg χολίνης κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους μετά το τοκετό. Οι κύριες πηγές ιωδίου είναι τα αυγά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα θαλασσινά ή το ιωδιούχο επιτραπέζιο αλάτι και της χολίνης είναι επίσης τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αυγά, ορισμένα θαλασσινά, το κρέας, τα φασόλια, τα μπιζέλια και οι φακές. Ένας πτυχιούχος διαιτολόγος-διατροφολόγος, μπορεί να βοηθήσει τη θηλάζουσα μητέρα ώστε να αναγνωρίσει την επαρκή κάλυψη αυτών των συστατικών ή να εντοπίσει μια πιθανή ένδεια και συνεπώς τη σύσταση κατάλληλων τροφίμων ή συμπληρωματικής χορήγησης¹.

1. Υπάρχουν τροφές που πρέπει να περιορίσω ή και να αποφύγω;

Όχι, σε γενικές γραμμές. Οι θηλάζουσες μητέρες χρειάζεται να ενθαρρύνονται ώστε να καταναλώνουν τη πρέπουσα ποικιλία από όλες τις ομάδες τροφίμων και γενικώς να έχουν μια υγιεινή διατροφή. Ωστόσο, ορισμένα είδη θαλασσινών, καλό είναι να περιορίζονται ως προς τη κατανάλωσή τους κάτι το οποίο ισχύει και για τη περίπτωση της καφεΐνης αλλά και τη περίπτωση των γλυκαντικών υλών, σόγιας και προϊόντων με τη βάση της. Πιο συγκεκριμένα, το βασιλικό σκουμπρί, το μάρλιν, το καθρεπτόψαρο Ατλαντικού, ο καρχαρίας, ο ξιφίας, το πλακολεπιδόψαρο και ο τόνος ο μεγαλόφθαλμος είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα ψαριών που πρέπει να αποφεύγονται καθώς περιέχουν μεγάλη ποσότητα υδραργύρου (το στοιχείο αυτό μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος γι’ αυτό καλό είναι να αποφεύγεται τόσο στην περίοδο της εγκυμοσύνης όσο και της γαλουχίας). Η λήψη  της καφεΐνης καλό είναι να περιορίζεται στα 200mg/ημέρα  (2 φλιτζ. καφέ/ημέρα ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχει ακόμη και στη σοκολάτα, στο τσάι, στα αναψυκτικά και στα διάφορα ενεργειακά ποτά, επιλογές που χρειάζεται να λαμβάνονται όλες τους υπόψιν ώστε να τηρείται η σύσταση). Η κατανάλωση των υποκατάστατων ζάχαρης (ασπαρτάμη, σουκραλόζη, στέβια) καλό είναι να γίνεται με σύνεση ενώ αντίστοιχη οδηγία δίνεται και για τη σόγια (και τα προϊόντα της όπως το γάλα σόγιας και το τόφου), ένα τρόφιμο με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτο-οιστρογόνα τα οποία περνούν στο μητρικό γάλα και ενδέχεται να εμφανίσουν αρνητικές συνέπειες στην υγεία του μωρού^1,2,3,7.

1. Μπορώ να πίνω αλκοόλ κατά τη περίοδο της γαλουχίας;

Ναι, υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Γενικότερα, η μη κατανάλωση αλκοόλ είναι η ασφαλέστερη επιλογή για τις θηλάζουσες. Ωστόσο, μια τυπική κατανάλωση της τάξης του ενός ποτού/ημέρα δεν φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά το βρέφος, ειδικά εάν η μητέρα έχει αφήσει ένα περιθώριο 2 ωρών προτού θηλάσει το παιδί της. Τα επίπεδα αλκοόλ βρίσκονται στην υψηλότερη τιμή τους στα επόμενα 30-60 λεπτά μετά τη κατανάλωσή του και μπορούν να ανιχνευθούν έως και 2-3 ώρες μετά, με τη χρονική αυτή διάρκεια να είναι ανάλογη της συνολικής ποσότητας αλκοόλ που καταναλώθηκε (για παράδειγμα το αλκοόλ από 1 ποτό μπορεί να ανιχνευθεί για 2-3 ώρες, το αλκοόλ από δύο ποτά μπορεί να ανιχνευθεί για 4-5 ώρες και το αλκοόλ από τρία ποτά μπορεί να ανιχνευθεί για 6-8 ώρες). Επιπλέον, το πόσο γρήγορα καταναλώθηκε το ποτό, το αν υπήρχε παράλληλα πρόσληψη τροφής αλλά και το βάρος της μητέρας, αποτελούν επιπρόσθετους παράγοντες που επηρεάζουν τα επίπεδα και τη χρονική διάρκεια ανίχνευσης αλκοόλ στο αίμα³.

1. Υπάρχει συγκεκριμένη διατροφή που πρέπει να ακολουθώ για να μην έχει αέρια ή κολικούς το βρέφος μου;

Όχι.  Επίσημα, δεν υπάρχουν τροφές που να έχει τεκμηριωθεί ότι προκαλούν αέρια ή κολικούς στα βρέφη. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες αναφορές για τα σταυρανθή λαχανικά (μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο) και τα πικάντικα τρόφιμα, τα οποία όμως χρειάζεται πρώτα να παρακολουθηθούν προτού αποφευχθούν. Αυτό σημαίνει ότι η θηλάζουσα τα καταναλώνει κανονικά στη διατροφή της και σε περίπτωση που παρατηρήσει μια ανησυχία στο βρέφος τότε μπορεί να αφαιρέσει την ύποπτη τροφή (μία κάθε φορά) και να παρατηρήσει τη συμπεριφορά του. Φυσικά, όσες τροφές δεν έχουν κάποια επίδραση στο βρεφικό κολικό, μπορούν να επανεισαχθούν κανονικά^1,6,7.

1. Το μητρικό γάλα ευθύνεται για αλλεργίες στα βρέφη;

Όχι. Οι τροφικές αλλεργίες σε βρέφη που θηλάζουν, συνήθως οφείλονται σε ουσίες που περνούν στο μητρικό γάλα και όχι στο ίδιο το μητρικό γάλα. Τα τρία κορυφαία τροφικά αντιγόνα είναι η πρωτεΐνη αγελαδινού γάλακτος (κυρίως το συστατικό β-λακτοσφαιρίνη), η πρωτεΐνη σόγιας και το ασπράδι αυγού. Άλλα κοινά αντιγόνα είναι τα φιστίκια και τα ψάρια, ιδιαίτερα ο μπακαλιάρος. Η μητέρα δεν θα πρέπει να αποκλείσει από την αρχή αυτές τις ομάδες τροφίμων από τη διατροφή της, προτού εντοπίσει την οποιαδήποτε σχετιζόμενη ανησυχία του βρέφους της. Ακολούθως, μπορεί να προβεί σε μεμονωμένο αποκλεισμό της κάθε τροφής ξεχωριστά από τη διατροφή της, παρακολούθηση της συμπεριφοράς του βρέφους και επανεισαγωγή σε αυτές που δεν είχαν κάποια επίδραση σε αυτό^1,6,7.

1. Υπάρχουν τροφές που μπορεί να αλλάξουν τη γεύση του μητρικού γάλακτος;

Ναι. Τρόφιμα με έντονη γεύση, όπως το σκόρδο, το τσίλι ή η σάλτσα σόγιας, μπορεί να αλλάξουν τη γεύση του μητρικού γάλακτος. Είναι πιθανό ότι αυτό μπορεί να βοηθήσει ένα μωρό να συνηθίσει την οικογενειακή διατροφή πριν ξεκινήσει με τη στερεά πρόσληψη. Τα μωρά θα έχουν ήδη αρχίσει να συνηθίζουν αυτές τις γεύσεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όταν καταπίνουν αμνιακό υγρό, κι έτσι τα παιδιά αποκτούν σταδιακά τις διατροφικές συνήθειες και τις προτιμήσεις της οικογένειάς τους^6,7.

1. Υπάρχουν τροφές που συμβάλλουν θετικά στην αύξηση παραγωγής μητρικού γάλακτος;

Ναι. Ο κατάλογος είναι αρκετά εκτενής και περιλαμβάνει τόσο τροφές όσο και βότανα όπως είναι τα αμύγδαλα, το γλυκάνισο, τα σπαράγγια, το κριθάρι, τα παντζάρια, το κύμινο, τα καρότα, τα κεράσια, το ζωμό κοτόπουλου, τα ρεβίθια, τη πικραλίδα, τον άνηθο, τον μάραθο, τη τριγωνέλλα, το λιναρόσπορο, το σκόρδο, το τζίντζερ, τον ιβίσκο, τον λυκίσκο, τις φακές, το κεχρί, τη μελάσα, τη τσουκνίδα, τη παπάγια, τον αρακά, την κολοκύθα, τις γλυκοπατάτες, τους χουρμάδες κ.α. Ωστόσο, χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να επιβεβαιωθεί ο ρόλος τους στην αύξηση παραγωγής του μητρικού γάλακτος, καθότι τα έως τώρα δεδομένα δεν επαρκούν, συνεπώς δεν τίθεται λόγος μεμονωμένης πρόσληψης σε κάποιο από αυτά, μιας και η ποικιλία και η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής αποτελεί πάντα το κλειδί για την εδραίωση της παραγωγής.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να υπογραμμίσουμε πως τα γαλακταγωγά δεν πρέπει να λαμβάνονται άσκοπα. Η σύμβουλος μητρικού θηλασμού είναι η κατάλληλη ειδικότητα που μπορεί να διαπιστώσει μια χαμηλή παραγωγή γάλακτος και να συμβάλλει θετικά στην αύξηση και διατήρηση αυτής^3,4,5.

1. Μπορώ να χάσω βάρος κατά τη διάρκεια της γαλουχίας;

Ναι. Η απώλεια βάρους είναι εφικτή στη περίοδο της γαλουχίας, αρκεί να γίνεται με τον κατάλληλο ρυθμό, κάτι που σημαίνει ότι η απώλεια χρειάζεται να περιορίζεται στο 0,5 κιλό/εβδομάδα. Καλό είναι να αποφεύγονται οι στερητικές δίαιτες και γενικώς ότι προστάζει η μόδα καθότι εγκυμονεί ο κίνδυνος των διατροφικών ελλείψεων τόσο για την ίδια τη θηλάζουσα όσο φυσικά και για το μωρό της⁴.

Ο Μητρικός Θηλασμός είναι μια επένδυση στην υγεία, όχι απλώς μια απόφαση για το τρόπο ζωής καθώς προσφέρει απαράμιλλα οφέλη τόσο για την υγεία του βρέφους όσο και της μητέρας. Είναι μοναδικός  τρόπος με τον οποίο προσαρμόζεται προκειμένου να καλύπτει τις ανάγκες του βρέφους καθώς αυτό μεγαλώνει και οι απαιτήσεις του αλλάζουν. Η μητέρα εφόσον επιλέξει το μητρικό θηλασμό ως βασική πηγή τροφής για το μωρό της, καλό θα ήταν να δώσει την πρέπουσα σημασία στην υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής, αν κι εφόσον δεν είναι μέρος της καθημερινότητάς της. Δεν χρειάζονται εξειδικευμένα τρόφιμα ή ασυνήθιστοι συνδυασμοί τροφίμων, αλλά να υπάρχει η συμμόρφωση με τις συστάσεις του εθνικού διατροφικού οδηγού, προκειμένου να είναι υγιής και η ανάπτυξη του βρέφους. Οι μητέρες που χρειάζονται βοήθεια, μπορούν να απευθυνθούν σε πτυχιούχο Διαιτολόγο-Διατροφολόγο, όπου θα λάβουν εξατομικευμένη διαιτητική προσέγγιση με κύριο γνώμονα την υγεία τόσο της ίδιας όσο φυσικά και του βρέφους τους.

Να απολαμβάνετε τη κάθε στιγμή με τα μωρά σας και να έχετε καλούς θηλασμούς!

Βιβλιογραφία:

1. Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων(Centers for Disease Control and Prevention – CDC – cdc.gocv)
2. Λινού Α και συν. Ινστιτούτο Προληπτικής Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής, Prolepsis. Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για Γυναίκες, Εγκύους και Θηλάζουσες. Διαθέσιμο στο: diatrofikoiodigoi.gr
3. Αυστραλιανή Ένωση Θηλασμού (Australian Breastfeeding Association)–breastfeeding.asn.au
4. Διεθνής Σύνδεσμος Θηλασμού (La Leche League –laleche.org.uk)
5. Maternal experiences with and sources of information on galactagogues to support lactation: a cross-sectional study, Alessandra N Bazzano et al, 2017, Dovepress, International Journal of Women’s Health
6. Maternal food restrictions during breastfeeding, Goun Jeong et.al, Original article Korean J Pediatr 2017;60(3):70-76 https://doi.org/10.3345/kjp.2017.60.3.70 pISSN 1738-1061•eISSN 2092-7258
7. NHS, Department of Health, Birth to Five, 2009. Διαθέσιμο στο: www.publichealth.hscni.net/publications/ birth-five

Το ανωτέρω άρθρο έχει δημοσιευθεί στο latched.gr